KATEGORİLER

ORTA ZAMAN TARİHİ

26-04-2019

Birinci, ikinci, üçüncü, dördüncü asırlarda Zalikus Roma’nındı. Dördüncü asrın sonlarında Bizans’ındır. Beşinci, altıncı, yedinci, sekizinci, dokuzuncu, onuncu asırlarda Zaliküs, Bizans’ın eline geçmiştir. On birinci asırda Danişmendiler Bizanslılardan Zaliküs’ü almışlardır. Alan ise Ahmet Gazi’nin kumandanı Süleyman Bey’dir. (1072) Ahmet Gazi Zalikus adını değiştirerek, Tralköy adını koymuştur. 1183’te Tralköy adı kaldırılmış yerine Uluköy adı verilmiştir.

İlhaniler

1308 tarihinde Selçuklu hükümeti yıkılarak yerinde İlhanı Devleti kurulur. İlhanlı Devletinin büyük hükümdarı Bahadır Han, Uluköy adını beğenmeyerek, ismini değiştirerek buraya Alaçam adını koymuştur. (1365)

Kadı Burhanettin

138’de kurulmuştur. Merkezi Sivas’tır. Kadı Burhanettin Canik taraflarına sefer yaptığı sıralarda Alaçam’ıda ele geçirmiştir.

Osmanlı Devleti

Kadı Burhanettin ile Yıldırım Beyazıt, Çorum’un Kırk Dilim ovasında yaptıkları savaşta Yıldırım Beyazıt yenilmiştir. Fakat Ak Koyunlu, Sivas Harbinde Kadı’yı öldürünce Yıldırım oğlu Çelebi Mehmet’i acele Sivas’a göndererek Ak Koyunlu’yu mağlûp ettirmiştir. Savaş sonucunda Kadı’nın bütün memleketleri ele geçirilince, Alaçam’da Osmanlı Devleti’nin eline geçmiştir.

İsfendiyar Oğulları

Sinop’ta bulunan İsfendiyar Oğulları Osmanlılarla iyi geçinmeleri sayesinde Sinop’u Bafra'yı, Alaçam’ı ellerinde tutarlar. Daha sonraları Çelebi Sultan Mehmet Canik taraflarına sefer düzenleyerek, İsfendiyar Hükümetine son vererek Alaçam’ı ele geçirmiştir.

Candar Oğulları

Sinop ve Samsun çevresi Candar Oğuları’nın eline geçmiştir.

İsmail Bey

Bafra ve Alaçam'a hâkim olmuştur.

Tekrar Osmanlı Devleti’ne Geçmesi

İsmail Bey en sonunda Sultan II. Murat’a Alaçam’ı ve memleketlerini vermek zorunda kalır. Alaçam Osmanlı idaresine geçmiştir. Alaçam o tarihten itibaren Osmanlı idaresinde ve sonunda Türkiye Cumhuriyetinin bir parçası olmuştur.

Alaçam ve Gümenus’a Rusya’dan Kaçak Tuz Getirilmesi Olayı

Başbakanlık Osmanlı Arşivinde bulduğumuz belgeye göre,  Alaçam ve çevresinde 1888 yılında (H. 1306)  vuku bulan  olay şöyledir:

 Rusya’dan Laz sandallarıyla Alaçam ve Bafra arasına kaçak tuz getirilmektedir. Kaçakçılar ile Kolcular (muhafız) arasında sık sık çatışmalar olmaktadır. Bir defasında Gümenus (Yakakent) sahiline  üç adet sandalla yanaşan kaçakçılar, burada Rusya’dan getirdikleri tuzu satmaya çalışırlar. Bu durumu gören kolcularla  kaçakçılar arasında çıkan çatışmada can kaybı yaşanmıştır.

Bu olaylar üzerine Bahriye Nezareti’nce (Deniz Bakanlığı), kaçakçılığın önlenmesi için Karadeniz sahillerinde karakol vazifesi görecek bir vapur tahsis edilmiştir.

Meclis-i Vükela müzakeratına mahsus zabıt varakasıdır.Zabıtname-i refhi

Tarihi  (Arabi  1306 safer ) ( rumi 1305 )

Hazır Bulunan Zevât-ı Fihamın samisi(isimleri)

Cild rakamı

Mecli-i Küşadi

Müzakere olunan mevade mütesalık varakanın nev’iyle  hülâsa-i meâli ve Bâb-ı Ali Evrak Odasınca olan numarasıVe meclis-i havalisi tarihi ve melfukatı kaç kıt’a olduğunaNev’i  – aded-i melfukatı  – Evrak Odası numarası– tarihi havalisi  (arabi  – rumi)

Hülasa-i meâli

Alaçam ile Bafra arasında vaki’ Gümenus sahiline yanaşmış olan üç kıt’a  Laz sandalı taifesinin Rusya’dan getirdikleri kaçak tuzu satmakta bulundukları hâle  tesadüf eden Reji ve Rüsûm-ı sitte kolcularıyla vaki’  olan   müdarebelerinde  kolculardan bir ve ahaliden bir ve ale’t tahmin  taifelerden dahi üç neferin telef  olduğuna  dair Samsun Liman reisinden alınan telgrafnamenin  leffiyle Bahriye Nezaret-i Celilesinin tezkiresi kıraat edildi.

Kararı    

Kaçak takibatından dolayı kolcular ile kaçakçılar beyninde  tahaddüs etmekte olan münazaat ekseriya her iki taraftan telefat vuku-u misüllü  ahvâli müteessifeyi müntic olması cihetiyle  bu babda tedâbir-i mânia-i mukteziye  derece-i vucûbda idüğünden ve kaçak takibâtında kullanmak üzere  mukaddema duyun-u umumiye idaresince bi’l-mübayaa Tersane-i Amire’ye  terk olunan  vapur hakkında müteallik bulunan irade-i seniyye üzerine arz ve takdim olunan 1306 tarihli tezkire-i hususi de dahi mühr olduğuna dahiyle zikrolunan  vapur Karadeniz’de  Karakol vazifesini  i’fa  idecek beraberkaçakçılığın …. Vuku’una dikkat edecek ve masarıfı dahi  Daire-i Bahriyece şöyle olacağı gibi Sinop vapur…… Kolcularıyla kaçakçılığa ……vukuatin men’i tekrarı için ya bu vapurun  veyahut Tersane-i Âmire’ce tensib edilecek diğer bir vapurun kaçak takibâtına  istihzamı muvafık  …..ona göre iktiza-i halin ifasının Bahriye Nezaretine havalesiyle  Duyun-u Umumiye idaresine mağlumat kılınan ba mazbata arz ve istizane   kararlaştırıldı.

Bazı kelimelerin anlamları :

Beyn: arasında

Tahaddüs etmekte: meydana gelmekte

Ahvâli müteessifeyi müntic: üzülecek durumları netice verecek

Tedâbir-i mânia-i mukteziye: gerekli engel olacak tedbirler.

Reji İdaresi: Tekel İdaresi

Duyun-u Umumiye :Genel Borçlar İdaresi

Kaynak: Nihat YALDIZTarih Araştırmacısı